Ciśnienie tętnicze

Ciśnienie tętnicze jest to ciśnienie wywierane przez krew na ścianki największych tętnic, np. tętnicy w ramieniu. Ciśnienie to jest wyższe niż ciśnienie krwi wywierane na ścianki żył (które nie ma istotnego klinicznie znaczenia).

W momencie skurczu serca w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie wynosząc u zdrowego dorosłego człowieka od ok.90 do 135mmHg (zazwyczaj 110-130). W chwili rozkurczu - jest najniższe, np. od ok.50 do 90mmHg (zazwyczaj 65-80). Do oceny stanu zdrowia pacjenta istotny jest również ciśnienie skurczowe, jak i rozkurczowe. Dlatego podawane są obie wartości, co zapisywane jest w następujący sposób, np: 120/80 mmHg.

Czynniki zwiększające ryzyko nadciśnienia

Wśród najczęstszych czynników powodujących nadciśnienie tętnicze jest otyłość i palenie papierosów. Każde 5 kg nadwagi może podnieść ciśnienie tętnicze o 5 mmHg. Ponadto, towarzyszący często nadwadze brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia może zwiększyć ryzyko nadciśnienia 1,5-krotnie. Palenie papierosów dodatkowo zwiększa ryzyko miażdżycy i raka płuc. Miażdżycę może również powodować długotrwały stres.

Nadużywanie alkoholu oraz dieta o dużej zawartości sodu również mogą zwiększyć ryzyko nadciśnienia tętniczego.

Obniżenie nadciśnienia tętniczego

Niestety, najbardziej powszechną metodą walki z nadciśnieniem jest wciąż leczenie farmakologiczne. Niewiele osób wierzy, że sama zmiana stylu życia może w znacznym stopniu obniżyć ciśnienie tętnicze. Według lekarzy, u większości chorych (oprócz chorych z nadciśnieniem tętniczym ciężkim - 180 mm Hg / 110 mm Hg) wystarczy zmienić styl życia, aby wartości ciśnienia były zadowalające. Jednym z najważniejszych elementów walki z nadciśnieniem jest zmiana diety. Udowodniono, że u osób otyłych lub z nadwagą zmniejszenie masy ciała o 10 kg powoduje spadek ciśnienia skurczowego o 5-20 mmHg, natomiast mniejsze spożycia soli (4,35-6 g/dobę) obniża ciśnienie tętnicze o 2-8 mmHg. Ważne jest, aby odpowiednia dieta była połączona z regularną aktywnością fizyczna, ponieważ wysiłek fizyczny może obniżyć ciśnienie tętnicze o 4-9 mm Hg. Należy pamiętać, że również rzucenie palenie papierosów,ograniczenie spożycia alkoholu oraz walka z ciągłym stresem powoduje spadek ciśnienia tętniczego.

Profilaktyka nadciśnienia

Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z zagrożeń związanych z nadciśnieniem tętniczym. Regularne monitorowanie ciśnienia ułatwia dobrać stosowne środki mające obniżyć ciśnienie tętnicze oraz umożliwia na bieżąco korygować leczenie nadciśnienia. Jednym z celów profilaktyki jest również przyzwyczajenie się do wykonywania pomiarów ciśnienia tętniczego. Należy jednak pamiętać, iż ciśnienie tętnicze zmienia się wraz z wiekiem.

Leczenie nadciśnienia tętniczego powinno obniżyć wartości ciśnienia do wartości mieszczących się w ustalonych granicach. Dzięki obniżeniu nadciśnienia maleje ryzyko takich chorób, jak udar mózgu, zawał serca, powikłań ze strony układu krążenia, a także ze strony nerek i oczu.

Pomiar ciśnienia

Zgodnie z artykułem - Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego 2003 - osoba dokonująca pomiaru ciśnienia powinna go przeprowadzać w pomieszczeniu, w którym czuje się zrelaksowana. Przed dokonaniem pomiaru należy odpocząć około 5 minut, ponieważ ćwiczenia fizyczne oraz intensywny wysiłek umysłowy mogą powodować zaburzenia wskazań ciśnieniomierza. Do wykonania pomiaru w warunkach domowych zaleca się używanie w pełni automatycznych aparatów spełniających ustalone kryteria dokładności, z mankietem zakładanym na ramię. Optymalna liczba pomiarów dla celów diagnostycznych - 2 pomiary rano i 2 wieczorem, przez co najmniej 3 dni robocze (wyników z 1 dnia nie uwzględnia się w rozpoznawaniu nadciśnienia). Liczbę pomiarów powinno się rozpatrywać również indywidualnie, uwzględniając stopień nadciśnienia, stan pacjenta.

Należy regularnie dokonywać pomiarów ciśnienia tętniczego z powodów profilaktycznych i odnotowywać pomiary.

Ze względu na Dyrektywą Europajską ograniczającą wprowadzanie ciśnieniomierzy rtęciowych obecnie najbardziej popularne są ciśnieniomierze elektroniczne i zegarowe.

Ciśnienie krwi jest zmiennym zjawiskiem hemodynamicznym na które wpływa wiele czynników w tym okoliczności samego pomiaru.

Chwilowe wahania ciśnienia krwi w związku z:

• Cyklem oddechowym,
• emocjami,
• wysiłkiem fizycznym,
• spożywaniem posiłku,
• paleniem tytoniu,
• piciem alkoholu,
• temperaturą,
• wypełnieniem pęcherza moczowego,
• bólem,
• wiekiem,
• rasą,
• zmiennością dobową.

Metoda Korotkowa

Wg. aktualnych zaleceń ESH-ESC (Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego - Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne) dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego, w pomiarze ciśnienia należy stosować metodę osłuchową Korotkowa. W ciężkim stanie jak stan przedrzucawkowy aparaty do automatycznego pomiaru okazują się niewiarygodne i wykazują tendencję do zaniżania ciśnienia. Średnie różnice w porównaniu z manometrem rtęciowym wynoszą aż 15 i 25 mmHg (odpowiednio dla ciśnienia skurczowego i rozkurczowego). Metoda Korotkowa - bezkrwawa metoda pomiaru ciśnienia tętniczego krwi będąca modyfikacją metody Riva-Rocciego.

Pomiar odbywa się według następujących faz:

• znalezienie tętna na tętnicy promieniowej
• pompowanie sfigmomanometru, do momentu, aż tętno przestanie być wyczuwalne
• podniesienie ciśnienia w sfigmomanometrze o 30 mmHg
• powolne upuszczanie powietrza z mankietu sfigmomanometru - 5 mmHg na 1 s
• słuchanie za pomocą słuchawek lekarskich pojawiających się odgłosów
• zanotowanie (zapamiętanie) wartości, przy jakiej pojawia się stukot (słyszalność akcji serca)
• zanotowanie (zapamiętanie) wartości, przy jakiej znika stukot
• wypuszczenie powietrza z sfigmomanometru
• zanotowanie wyniku pomiaru

Opis pomiaru

Podczas zwiększania ciśnienia w sfigmomanometrze dochodzi do zamknięcia światła tętnicy ramiennej i zatrzymania przepływu krwi (tętno przestaje być wyczuwalne). Podczas wypuszczania powietrza ze sfigmomanometru, w szczytowym momencie wyrzutu serca (szczytowe ciśnienie) dochodzi do krótkotrwałego otwarcia tętnicy i przepływu krwi (pierwszy stuk), podczas zmniejszania ciśnienia dochodzi do coraz mniejszego zamykania światła tętnicy, aż ciśnienie na sfigmomanometrze jest niższe od krytycznego ciśnienia zamknięcia i wówczas przestają być słyszalne stuki. Odczytane w ten sposób wartości stanowią ciśnienie skurczowe oraz rozkurczowe.

Pomiar ciśnienia nie może odbywać się dłużej niż 3 minuty, gdyż prowadzić to może do niedotlenienie tkanek ręki.

Mankiet

Mankiet ciśnieniomierza należy założyć zgodnie z zaleceniami zamieszczonymi w instrukcji danego urządzenia. W przypadku ciśnieniomierzy nadgarstkowych mankiet najczęściej zakłada się w odległości ok. 1-2 cm od dłoni, przy czym dłoń powinna być lekko ugięta w łokciu i ciśnieniomierz powinien znajdować się na wysokości serca.

Wybór odpowiedniego rozmiaru mankietu jest istotny dla uzyskania poprawnych wyników. Rozmiar dopasowuje się według obwodu ramienia (środkowej części ramienia, między łokciem a barkiem). Niewłaściwy rozmiar mankietu (zbyt wąski lub krótki) wpłynie na wyświetlenie błędnych wartości pomiaru.